Implementatie van zorgtechnologie in de praktijk

“Door techniek heb ik meer vrijheid en ben ik minder afhankelijk van zorgpersoneel”, vertelt Anne Hendriks, een vrouw met spasmen, in een filmpje. “Als ik sociaal contact wil, ga ik wel naar mijn vrienden. Zorgpersoneel is er voor praktische zaken.”

Brigitte Boon, bestuurder bij Academy Het Dorp en bijzonder hoogleraar Data en technologie in de gehandicaptenzorg bij Tilburg University, toont vaker dit filmpje. “Zorgmedewerkers denken soms: techniek inzetten, dat kan ik toch niet maken tegenover de cliënt. Maar als je dit hoort, dan weet je dat het wel kan.”

Angst voor het onbekende

Wanneer is een technologie goed geïmplementeerd? “Als het vanzelfsprekend onderdeel is van de zorg en ondersteuning aan cliënten”, zegt Agnes van der Poel, programmaleider onderzoek bij Academy Het Dorp. “Het is een werkwoord: je bent er continue mee bezig. Je moet er actief mee aan de slag.”

De deelnemers bespreken onderling wat technologie implementeren lastig maakt. Daar komt van alles uit, zoals niet de noodzaak ervan inzien, angst voor het onbekende en dat het duur is. “Soms weet maar één persoon in de organisatie er iets van af en wordt die kennis niet overgedragen”, zegt iemand.

Geen succes zonder cliënten

In het onderzoek naar implementatie in de Innovatie-impuls Gehandicaptenzorg (een programma dat Vilans en Academy Het Dorp samen uitvoeren) kwamen deze voorbeelden ook allemaal terug. Van der Poel komt met een lijstje geleerde lessen. Het is vooral belangrijk om bij de cliënt te beginnen. “Geen succes zonder cliënten.” Ook moet technologie een doel hebben. “Dat gaat nog vaak mis. Welk zorgvraagstuk of probleem wil je oplossen? Is er wel een probleem?” Planmatig en projectmatig werken is eveneens essentieel. “Zorg voor een goed implementatieplan. Plannen maken is belangrijk, dat wordt gelukkig steeds vaker goed gedaan. Bedenk: Installeren is niet hetzelfde als implementeren. Er komt veel meer bij kijken.” En natuurlijk moet er motivatie zijn. “Als niet iedereen het nut ziet of enthousiast is, gaat het niet lukken.”

Innovatieroute en handreiking

Vanuit de Innovatie-impuls presenteren zij twee vormen van hulp bij implementatie. Zo is er de InnovatieRoute opgesteld. Die bestaat uit vier fasen: verkennen en plannen, kleinschalig uitproberen, voorbereiding in gebruik en in gebruik voor iedereen. Van der Poel: “Deze route is samengesteld met alle kennis en ervaring die we hebben uit de impuls, gemaakt samen met de sector.” Om de stem van de cliënt een plek te geven bij implementatie van technologie is een handreiking opgesteld voor cliënten- en verwantenraden. Kijk op het Kennisplein Gehandicaptenzorg!

Geen verschillen

Een van de deelnemers vraagt zich af of er verschillen bestaan tussen gehandicaptenzorg en ouderenzorg als het gaat om technologieën, immers in bijvoorbeeld de verpleeghuiszorg verblijven cliënten veel korter dan in de gehandicaptenzorg. Van der Poel beaamt dit: “Veel mensen verblijven een groot deel van hun leven in de gehandicaptenzorg, in de verpleeghuiszorg leven ouderen gemiddeld nog geen jaar. Toch kan je wel zeggen dat vraagstukken, ervaringen en situaties niet zo uniek zijn als de variëteit aan cliënten in de langdurige zorg. Je kunt bij technologieën echt wel uitgaan van bepaalde typen situaties.” Boon vertelt verder: “In de ouderenzorg is er al wel wat langer aandacht voor technologie. Vandaar dat we Academische Werkplaats ZoTeG, ZorgTechnologie in de Gehandicaptenzorg, hebben opgericht, met zorgaanbieders, cliëntenorganisaties, het onderwijs en branche- en beroepsverenigingen. We doen daar onder andere onderzoek naar de effecten van de inzet van slim incontinentiemateriaal, robot Tessa en spanningssensor Hume.

Kernboodschap

Boon sluit af met de kernboodschap van de workshop: “Begin bij de cliënt, neem implementatie serieus en onderzoek de effectiviteit van de technologie parallel aan de implementatie. Je kunt het effect van technologie niet onderzoeken als je het niet goed implementeert.”