Praktijkgericht onderzoek: hoe pak je dat aan?
Praktijkgericht onderzoek gaat verder dan een oplossing voor een probleem zoeken. In deze workshop vertellen Anne-Wil Heemskerk en Jamie Baars aan de hand van voorbeelden hoe je zo’n onderzoek opstart, en wie en wat je daarvoor nodig hebt. Deelnemers krijgen vragen om scherp te krijgen wat onderzoek is, en hoe het aangepakt kan worden. “Je kunt ook op zoek gaan naar een vraag. Niet werkend vanuit een vaststaand probleem, maar vanuit een vraag die speelt.”
Workshopbegeleider Anne-Wil Heemskerk ontvangt als senior beleidsmedewerker bij netwerkorganisatie Topcare clubjes van zorgprofessionals die in een traject van een half jaar meer leren over onderzoek en zelf onderzoek gaan doen. “Het gaat dan over wat onderzoek inhoudt en waar ze nieuwsgierig naar zijn”, vertelt ze. “Om welke vraag gaat het en welke methode past erbij? Uiteindelijk gaan ze daar zelf een onderzoek doen. En daarna is het van belang om te zorgen dat het resultaat niet in een bureaula terechtkomt.”
Poster en filmpje
Jamie Baars heeft ervaring met de scholing van Topcare en vult Heemskerk aan. Als specialistisch verpleegkundige bij regionaal expertisecentrum Korsakov - Amsta deed ze onderzoek naar hoe zorgmedewerkers de bewoners beter kunnen leren kennen. Dit leverde de poster ‘Ken mij’ op, waarop bewoners kunnen invullen hoe ze aangesproken willen worden en wat ze graag eten. Voor het presenteren van het onderzoek zochten ze naar een toegankelijke vorm. “Lange verslagen passen niet bij ons. We hebben toen een filmpje laten maken. Ook zijn er posters verspreid op de locaties om uitleg te geven over de onderzoeksresultaten.”
Werken vanuit een vraag
Na dit voorbeeld gaan de deelnemers van de workshop in twee groepen met elkaar in gesprek. Heemskerk stelt vragen, zoals wanneer volgens de deelnemers een praktijkonderzoeker nodig is. “Als je knelpunten ervaart in de praktijk en iets wil verbeteren”, antwoordt iemand. “Het kan urgent zijn door aanpassing in budget of een ander type bewoners.” Een ander geeft aan dat ze als praktijkonderzoeker juist met een vragenlijst heeft gewerkt om te ontdekken waar de behoeften liggen. “Je wilt iets onderzoeken, maar je kunt ook eerst op zoek gaan naar een vraag. Niet werken vanuit een vaststaand probleem , maar vanuit een vraag.”
Wanneer is iets onderzoek?
Dit opent perspectieven. Zo komt bij een andere vraag van Heemskerk naar boven dat iedereen een praktijkonderzoeker kan zijn. “Ik schreef een verbeterplan”, noemt een deelnemer als voorbeeld. “Ik miste bijvoorbeeld een thermometer bij een cliënt. Hoe deden ze dat in covidtijd? Dat ben ik gaan onderzoeken.” Maar is onderzoek dan alleen om brandjes te blussen? Wanneer is iets onderzoek?: “Als het in de hele organisatie speelt en je meerdere verhalen ophaalt”, zegt iemand.
Vraag achter de vraag
Vragen, vragen, vragen. Het leidt tot nieuwe inzichten. Zoals dat onderzoek niet per se een product hoeft op te leveren dat voor een verbetering zorgt. Heemskerk: “Het kan ook zijn dat onderzoek wordt gedaan om inzicht te krijgen, om te weten hoe iets in elkaar zit.” Vaak is onderzoek ook een kwestie van het zoeken naar de vraag achter de vraag. Een stap terugzetten, als het ware. “Je begint ergens mee en je komt telkens achter nieuwe dingen”, zegt Heemskerk. “Dat zorgt dat je de situatie beter kunt maken of dat je op iets nieuws komt.”
