‘Routine is diep geworteld in ons brein’

Stel: je moet geopereerd worden. Kies je dan voor het ziekenhuis A waar 1 op de 100 patiënten de operatie niet overleeft? Of voor ziekenhuis B waar de overlevingskans 99 procent is? Arno Folkerts legt de vraag voor aan een volle zaal en zijn verwachting komt uit: een meerderheid kiest voor ziekenhuis B. “U bent een intelligent publiek, u weet dat allebei de ziekenhuizen hetzelfde zeggen. U kiest voor ziekenhuis B vanwege dat woordje ‘kans’.”

Opmerkelijk brein

Het voorbeeld laat zien dat het in communicatie draait om details en is onderdeel van een grappige, ontroerende, muzikale en inzichtrijke keynote. Folkerts vertelt ons dat we een opmerkelijk brein hebben: jammer genoeg zijn we in staat om eenvoudige zaken heel ingewikkeld te maken. Alles wat we zien nemen we meteen voor waar aan, terwijl een ander een totaal andere werkelijkheid kan hebben. En: we zijn geneigd om ons te focussen op wat niet goed gaat.

Hoe moeten we omgaan met dat bijzondere brein als we iets willen veranderen? Nou, bijvoorbeeld door te focussen op het positieve, iets waar de marketingafdelingen van loterijen in excelleren. En door op zoek te gaan naar de juiste leiders. In de prehistorie waren dat de mensen waarbij de kans op overleven het grootst was: betrouwbare mensen met de juiste ervaring en empathisch vermogen. 

Samenwerking

Voor verandering moet je niet alleen aan de slag met de structuur, maar ook met de cultuur van een organisatie. Daarbij is samenwerking cruciaal; samenwerking waarbij je oog hebt voor de diversiteit van alle betrokkenen. Folkers doorloopt de negen verschillende typen uit het enneagram: van perfectionist tot helper en van romanticus tot baas.

Folkers: “We denken allemaal dat we hetzelfde doel hebben, maar in feite hebben we allemaal verschillende ideeën over de uitkomst. Samen vormen we een sterke eenheid, als we maar accepteren dat we de wereld vanuit een andere werkelijkheid zien.”

Het bed

Herhaling is cruciaal voor verandering. “Routine is diep geworteld in ons brein. Als je je partner mentaal wil laten crashen ga dan voor de grap maar eens aan de andere kant van het bed liggen. Wil je iets gaan leren dan moet je allerlei patronen gaan overschrijven.”

Folkerts haalt er een aapje en een olifant bij. Het aapje is het bewuste deel van het brein, de olifant het onbewuste deel. “We doen 99 procent vanuit ons onderbewuste brein. Op basis van intuïtie, emotie en instincten. De aap noemen we ook wel de manager, die wil overal controle over hebben”. Dat is ingewikkeld omdat het onbewuste brein met 11,2 miljoen bits per seconde schakelt en het bewuste brein met 60 bits per seconde. Vooral bij stress vallen we terug op dat onbewuste brein. “Daarom is verandering bij organisaties waar veel stress is moeilijker. Stress blokkeert de vooruitgang.”

Angst of passie

Je kunt mensen vanuit angst of vanuit passie meekrijgen met je verandering. “Alleen: wanneer je het vanuit angst doet, haken mensen af zodra de urgentie wegvalt. Je kunt mensen dus beter vanuit passie meenemen door ze het inzicht te geven: jij wordt hier zelf ook beter van.”

Spiegelneuronen spelen ook een belangrijke rol in verandering. “Wij mensen kunnen elkaar aanvoelen. We kopiëren elkaars gedrag. Daar kunnen we gebruik van maken door voorbeeldgedrag te vertonen, gedrag dat andere mensen kunnen volgen.”

Elkaar durven aanspreken op fouten is ook belangrijk om verandering voor elkaar te krijgen. Dat moet je op een positieve manier doen, benadrukt Folkerts. “Want het is belangrijk dat we fouten mógen maken. Als je fouten van elkaar accepteert, schep je een veilige cultuur waarbinnen mensen durven te innoveren.”

Neem de artiesten uit de Top 2000. “Die belandden daar ook niet in een keer. Ze deden ervaring op, maakten fouten en gingen door.” Om zijn boodschap kracht bij te zetten trakteert Kanters ons op een eclectische karaokesessie, waaraan langzaam maar zeker steeds meer mensen meedoen. En bij Frans Bauer gaan zelfs de handjes in de lucht.