Samen tegen misverstanden

Moeite met digitale vaardigheden

“Ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders heeft moeite met taal, rekenen en digitale vaardigheden”, vertelt onderzoekster Myrte van Langen van het Ben Sajet Centrum. “Mensen hebben bijvoorbeeld moeite met werken op de computer of met de smartphone. Veel van deze mensen zijn onderdeel van onze beroepsbevolking, en dus ook zorgprofessionals. Toch blijkt er onder werknemers niet altijd genoeg kennis over het thema” legt Van Langen uit.

Maar dat is niet alles. Het getal stijgt. “Mede omdat er steeds meer mensen werkzaam zijn met een migratieachtergrond, maar ook omdat jongeren die van de middelbare school komen soms minder goede basisvaardigheden hebben. Dat heeft invloed op de kwaliteit van de zorg, en dat zorgt soms voor conflicten.”

Wrijving in het zorgteam

Het onderzoeksteam van het Ben Sajet Centrum, een kenniswerkplaats voor langdurige zorg in Amsterdam, heeft onderzocht in hoeverre moeite met basisvaardigheden leidt tot conflicten of wrijving binnen zorgteams. “Er wordt steeds meer van zorgmedewerkers verwacht, bij zorgplannen en rapportages, en de zorg wordt ook steeds digitaler.” Uit het onderzoek blijkt onder meer dat problemen met digitale vaardigheden het vaakst herkend werden. “Dat kan als gevolg hebben dat op een zorgafdeling afspraken uit mails niet worden gelezen, waardoor zorgmedewerkers die het wel kunnen lezen, meer werk krijgen”, vertelt onderzoekster Diny Stekelenburg. “Dat zorgt voor wrijving. Ook vertelden zorgmedewerkers dat zorgdossiers soms niet goed worden bijgewerkt door het gebrek aan de juiste digitale vaardigheden.”

Problemen met taal

Ook problemen met taal werden herkend door respondenten van het onderzoek. De onderzoeksresultaten op dit onderwerp zijn echter wisselend omdat schaamte een rol speelt. “Mensen gaven aan wel degelijk moeite te hebben met taal, maar schamen zich er ook voor. En zijn er dus niet altijd open over. Er worden veel spellingsfouten gemaakt, met name door jongere medewerkers en nieuwe medewerkers die de taal nog niet machtig zijn”, zegt Stekelenburg.

‘Begrijp jij dit?’

De onderzoeksters van het Ben Sajet Centrum zetten de workshop-deelnemers aan het werk en laten ze zelf nadenken over oplossingen. “Dat heeft niet als doel om collega’s beter op te leiden, maar om creatief na te denken over hoe een team ermee om kan gaan”, zegt Van Langen. “Ik werkte aan een vrij lange rapportage en ben op een gegeven moment aan cliënten gaan vragen: begrijp je dit? Snap je deze woorden?”, vertelt een zorgprofessional. “Dat was heel waardevol. Want daardoor begreep ik dat sommige woorden echt niet altijd even duidelijk zijn.” 

Misschien ben ik te idealistisch… 

Een collega vult aan: “In de basis zou ik willen dat ons onderwijs beter wordt en hoop ik dat je als werkgever ook zorg wil dragen voor medewerkers die deze basisvaardigheden missen en daarin medewerkers ondersteunt. Maar misschien ben ik te idealistisch.” De workshop-deelnemers bespreken eventuele passende oplossingen. “Misschien is er een mogelijkheid om in de eigen taal te kunnen rapporteren, en door AI automatisch wordt omgezet in het Nederlands. Of wellicht is een groot scherm met afspraken in een gezamenlijke ruimte een optie, zodat ze wel worden gelezen, ook door zzp’ers die niet in dossiers kunnen.”

Jip-en-janneketaal

De zorgteams uit het onderzoek kwamen met vergelijkbare oplossingen, vertellen de onderzoeksters van het Ben Sajet Centrum, vooral op het gebied van spraakgestuurd rapporteren met behulp van AI. Ook geven de workshop-deelnemers aan dat vakjargon niet altijd wordt begrepen. “Er is een woordenboek in de maak dat vakjargon omzet in jip-en-janneketaal. Daarin wordt ‘diabetes’ bijvoorbeeld ‘suikerziekte’.”

Het onderzoek van het Ben Sajet Centrum is nog niet volledig afgerond, de eindbijeenkomst volgt nog. De uiteindelijke resultaten zijn te lezen op bensajetcentrum.nl